Ełk. Miasto odkryte na nowo.
Z czym kojarzy się Ełk?
Piękne jezioro. Piękne kościoły. Zabytkowa architektura. Tętniące życiem nabrzeże. Malownicza wyspa z zamkiem.
Przewodnik Michała Olszewskiego i Rafała Żytyńca „Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym” pokazuje, jak bardzo niepełna jest to lista. Autorzy poszerzają ten spis o szereg związanych z miastem wybitnych postaci, miejsc, książek i zdarzeń. Dzięki pracy w archiwach i kontaktach z najstarszymi żyjącymi mieszkańcami Ełku dotarli do unikalnych zdjęć i dokumentów, które prezentują w książce. Przez „Spacerownik” przewija się galeria wojskowych, pisarzy, wydawców, wspaniałych kapłanów. Stąpamy śladami wybitnego pisarza Siegfrieda Lenza i jednego z najważniejszych powojennych dziennikarzy Niemiec – Klausa Skibowskiego. Szukamy śladów aktywnej przed wojną społeczności żydowskiej. Razem z pierwszymi powojennymi osadnikami oglądamy szabrowników i płonące kamienice. Czytamy też o nieodkrytej do dziś karcie historii, jaką są działania Urzędu Bezpieczeństwa w okresie stalinowskim. Autorzy, rodowici ełczanie, piszą o historii ostrożnie, ale jednocześnie z wyraźnie wyczuwalnym uczuciem do rodzinnego miasta.
Po lekturze tej książki Ełk staje się miejscem wypełnionym historiami, pełnym frapujących szczegółów, często dramatycznych. Miastem z krwi i kości.
Książka została wydana również w wersji niemieckojęzycznej
Poetyka narracji ełckiego bedekera znakomicie oryginalna, odbiegająca od tradycyjnych przewodników, no i adekwatna (nadto) do rwanych dziejów miasteczka. Z wielu tzw. niby-incydentalnych epizodów wyłowiłem treściwe mininarracje: np. o plebiscycie, o przemianowaniu nazw topograficznych, o Żydach ełckich. Wątek koszar uważam za znakomity, podobnie refleksje o czasach nazizmu w Prusach Wschodnich.
- Prof. Hubert Orłowski
